Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
psychologiczne„mechanizmy”ludzkichzachowań.Dlategowie
doskonale,Chrystusniczegonowegoniewniesiedoswegodzieła,
więcsamsobieodpowiada:Icóżbyśmógłpowiedzieć?Wiem
nazbytdobrze,copowiesz”(V,5).PrawdyChrystusaprzecież
znane,czynydopełnione.NiemusiOnprzypominać,zasada„nie
mazbrodni,awięciniemagrzechów,[...]tylkogłodni”
(V,5)jestfałszem,adylemat:chlebalbowolnośćzwyczajnym
oszustwem.Doświadczenialudzkości,szczególnieXXstulecia,
miałydowieść,brakwolnościprawiezawszeoznaczarównież
brakchleba,arezygnacjazczłowieczeństwatoeranowej„wieży
Babel”,jeszczewiększyzamętwduszach.
CałującInkwizytora,Chrystusudowodniłswąprzewagę.Dał
dowódmiłości.TrudnoponadtoolepsząpropagandęJegoprzesłania
niżsłowakardynała,wyrażającebezbrzeżnąpogardędlaludzkiego
rodzaju.Aloszamarację,gdymówidobrata:„Twójpoematjest
pochwałąJezusa,aniebluźnierstwem”(V,5).Chrystusniemusi
zwiększaćwolnościczłowieka,„dzieckawolności”zpowołania.Nie
mógłbyteż„ukochaćczłowiekabardziejniżSiebie”,gdybybył
ongodnympogardyniewolnikiem.
PoglądyInkwizytoratoblaga,kłamstwokażdejtyranii,jednak
obiektywnieoddająonesporyszmatrealnejhistorii,ludzkich
doświadczeńibłędów.Boczłowiekjestwprawdzieistotąwolną,ale
wciążnanowomusiudowadniać,czypotrafiztejwolności
korzystać.
„Mieczcezara”:„źdźbło”i„belka”.Zbytecznepowtórki
natematrzekomejzdradyChrystusa,jakiejdopuściłsiękatolicyzm.
Inkwizytorniepozostawiawątpliwości,jegoKościółprzeszedł
nastronę„mądregoiabsolutnegoumysłu”,„duchaziemi”,
„mądregoduchakusiciela”.„DawnojużniejesteśmyzTobą,lecz
znim”(V,5)powiada.Wtejkwestiipisarzrosyjskinietylko
rozmijałsięzprawdąwspółczesną,aleizelementarnymifaktami
przeszłości.Emocjeprzesłoniłyrealnąocenętakichchoćby
okoliczności,polityczneaspiracjepapiestwa,szczególnie
słynnegoInnocentegoIII(papieżwlatach1198–1216),czyli
papocezaryzm,byłyreakcjąnacezaropapizm,praktykę
sprawowaniawładzyświeckiejiduchowejprzezmonarchę.Nie
możnateżstanowiskaDostojewskiegoobronićnawetnajbardziej
stronnicząinterpretacjąpolitykipapiestwawwiekuXIX,azwłaszcza
PiusaIX(zmarłw1878po32latachpontyfikatu)[69].