Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przedstawićprasaprorządowa–bandazwyrodniałych
kryminalistów.Corazkrwawszewydarzeniarodziłypytania
ocharakterśrodkówdopuszczalnychprzezokreślonecele.Jako
wyznawcaświatopogląduchrześcijańskiego,Dostojewskiniemógł
zaakceptowaćterroru,ponieważzabijanieludzi,awięcśrodki
amoralne,niemogłyprowadzićdomoralnieakceptowanychcelów.
Toprzecieżśrodkiokreślałycel,nieodwrotnie,oneczęstostawały
sięcelami.WZbrodniikarze,BiesachczyBraciachKaramazow
znajdujemynajgłębsząwliteraturzeświatowejanalizędialektyki
tychzależności.
Literaturawnieoczekiwanysposóbłączyłasięzżyciem.Jakby
powtarzająckolejnyrazdylematbohateraZbrodni
ikary:„szlachetne”uzasadnieniaiprzelanakrew.Dostojewskiemu
niedanebyłodożyćprocesuzabójcówAleksandraII.Gdybystało
siętomożliwe,mógłbyzgorycząstwierdzić,iżintuicjaitymrazem
goniezawiodła,ponieważcarobójcybezwyjątkubyliwspaniałymi
ludźmi:wielkiecharaktery,umysłyiserca.Jedenzpowieszonych
3kwietnia1881roku,MikołajKibalczicz,wwięzieniuzdążył
opracowaćprojektlatającegoaparatuodrzutowego.
Ludziecistawialinajednąkartęmłodeżyciedlaosiągnięciacelu
niemoralnegoi,jaksięwkrótceokazało,całkowiciefałszywego.
Usunięciecaramiałostanowićdlanarodowcówpreludium
przewroturewolucyjnego.Przewrótnienastąpił,natomiastkolejne
wydarzeniaoddalałyRosjęodichmarzeń,realizowanychzapomocą
tak„niemarzycielskich”środków.
Amoralnaideowość.Bezinteresowniterroryściniemoglimieć
nicwspólnegozPiotremWierchowieńskim(Biesy)czy
Smierdiakowem(BraciaKaramazow).Bliżsiwydawalisiętakim
bohateromDostojewskiego,jakRaskolnikowczyIwanKaramazow.
Impulsemdlanichbyłaniefanatycznaślepota,leczwrażliwość
naludzkąkrzywdę.Postępowalijednakniemoralnie.Właśnie
pytanieokryteriamoralnościnurtowałoDostojewskiegowkońculat
siedemdziesiątych.Wobiegowymprzekonaniupoświęcanieżycia
dlaidei,charakterystyczneszczególniedlarewolucyjnego
ascetycznegoofiarnictwa,uznawanozaideowość.Niemogło
towszakżeoznaczać,iżsama,nawetnajżarliwiejwyznawanaidea
towarunekkoniecznydouznaniadanejpostawyjakomoralnie
akceptowalnej.Należałowpierwpytać,czyideajestmoralna.
Człowieka
