Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sadomasochizmu,delektacjęokrucieństwem,przerysowania
imelodramatyzmniektórychepizodów.Sporąkarieręzrobi
określenieDostojewskiegojako„okrutnegotalentu”,nadane
muprzezMikołajaMichajłowskiego[108].
Czypatologia?Tocenanowatorstwa,jakąautorBraci
Karamazowmusiałzapłacić.Wdrugiejpołowiestuleciawkrytyce
rosyjskiejugruntowałysiępostulatysłużebnościliteraturypięknej
wobeczadańspołecznychorazjaknajdalejposuniętegokrytycyzmu
iopozycyjnościwobecsystemupolitycznego.Kanonem
obowiązującymbyłaestetykarealizmupojmowanajakokonieczność
kreowanialiterackiegoobrazużyciawzgodziezpotocznym
zdroworozsądkowymdoświadczeniem.Wduchutejtradycji
oczywistebyły„nienaturalność”i„nieżyciowość”wielusytuacjiczy
postacitypuDymitraKaramazowaczySmierdiakowa.
WnurciekrytycznejrecepcjiostatniejpowieściDostojewskiego
miejsceszczególneprzypadasądom„rosyjskiegoNietzschego”,
KonstantegoLeontiewa,protestującegogłównieprzeciwko
„heretyckim”próbompisarzadokonaniakorektychrześcijańskiego
światopoglądunadrodzejegouzupełnieńprzezasymilację
ateistycznychideisocjalizmuzachodniego[109].Mimoswego
krytycyzmuLeontiewdostrzegłjednakwysokiewaloryartystyczne
BraciKaramazow.Główniewzakresieprezentacjitragicznej
dysharmoniiświata.
Postulat„realizmuwnajwyższymsensie”oraztropienie„głębi
ludzkiejduszy”,któreDostojewskiuznałzaswójpodstawowy
wyróżnikartystycznynatlewspółczesnejliteraturyrosyjskiej,
musiaływydaćsięczymśszokującymczytelnikowi
przyzwyczajonemudoinnychnormestetycznych.Jestjednak
oczywiste,iżoperowanieskrajnościami,zagęszczeniebarwnie
miałonaceluwywoływaniasztucznychdreszczyczyepatowania
czytelnikaefektamipatologicznymi.Byłtoswoistyartystyczny
„akuszeryzm”,budowaniesytuacji,którewwyolbrzymieniu
imaksymalnymnatężeniuenergiipsychicznejmogłyukazaćnormę.
DozwolennikównegatywnejrecepcjipowieściDostojewskiego
chętniedołączyłdawnyadwersarzautora,IwanTurgieniew.Dla
niegotwórcaBraciKaramazowbyłprzedstawicielemliteratury
smakującejcierpienie,lubującejsięwwynaturzeniach
iwyrafinowanychdoznaniach.SubtelnyautorRudinaniewykazał
tuaninadmiernegointelektu,anibystrościspojrzenia.
