Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksiejaChomiakowa)obezsilnościjednostkiwobeczagrożeń
ipokusświata.Ratunkiemmiałabyćświadomośćnarodowa.
Zindywidualistycznegowynaturzeniabrałysię,zdaniem
słowianofilów,takieplagiZachodu,jakburżuazyjny
konsumpcjonizmczywyjałowionyzduchachrześcijańskiego
katolicyzm.Odwrotnieniżprawosławie,któregowyróżnikiembyła
duchowawięźwspółwyznawcóworazżarliwośćaktuwiary.
Polemizowaliztymstanowiskiemprzedstawicieleorientacji
liberalnej,głównieznanypublicystaKonstanty
Kawielin[95].Powtarzając,iżglebąnarodujestreligia,podstawowy
dramatRosjiDostojewskidostrzegałwoddaleniusięjejwarstw
oświeconychodprawosławia[96].
NietylkojednakKawielinmiałzasadniczewątpliwości
codoreligijnościludowej.Dostojewskiemuznanebyłodobrze
stanowiskoBielińskiego.Czytałprzecieżpubliczniedwukrotnie
upietraszewcówjegoListdoGogola.Otojakkrytykpolemizuje
zgogolowskimipanegirykaminacześćduchowieństwa
prawosławnegoirzekomejreligijnościludu:
IczyżbyPan,autorRewizoraiMartwychdusz,szczerze,zcałegoserca
śpiewałhymnnacześćplugawegoduchowieństwarosyjskiego,stawiając
jeznaczniewyżejodduchowieństwakatolickiego?[...]czyżbyPannie
wiedział,żenaszeduchowieństwootoczonejestpowszechnąpogardącałego
rosyjskiegospołeczeństwairosyjskiegoludu?[...]CzyżpopniejestwRosji
dlawszystkichRosjanuosobieniemobżarstwa,chciwości,służalczości,
bezwstydu?[...]SądziPan,żeludrosyjskijestnajbardziejreligijny
zewszystkichludównaświecie:tokłamstwo.Podstawąreligijnościjest
pietyzm,uwielbienieBoga,bojaźńboża.ARosjaninwymawiaimięboże,
drapiącsięwtyłek[...].Proszęsięuważniejprzyjrzeć,azobaczyPan,
żeznaturyswojejjesttoludgłębokoateistyczny.Masporoprzesądów,aleani
krztyreligijności[97].
Ewolucjamitologii.Trzeźwegłosyginęłyjednakwchórze
egzaltowanychludomanów,abezgraniczneuwielbienieludu
stanowiłoklasycznierosyjskiezjawisko,stającsięobowiązującym
rytuałemwróżnychobozachideowychiformacjach
politycznych[98].JednymzdramatówrosyjskiejinteligencjiXIX
stuleciabyłooderwanieodrealiówżycia,cookreślałofikcyjność
wielujejwyobrażeńorazideałów.Imsilniejszeoderwanie,większy
dystansodfaktów,tymkarykaturalniejszeobjawymyślenia
