Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
współistniejątutwierdzeniao„miłosnej”zasadziepolitykirosyjskiej
zpochwałąekspansjiimperiumnaterenAzji,żądaniewypędzenia
TatarówzKrymuzkomunałaminatemat„wspólnotyprawdla
wszystkich”.Niemówiłwprawdzie,jakprzyszławspólnotasię
zrealizuje,alezjegowypowiedzimożnawydedukowaćcharakter
instrumentarium,jakiemożezostaćużytewcelujejosiągnięcia.
Jednymztakichinstrumentówmogłabyćwojna.
Zeuforiąpowitałwybuchwojnyrosyjsko-tureckiejw1877roku.
Inieopochwałęwojnywyzwoleńczejmuchodziło[84],leczwojny
wogóle.Niedlatego,iżtopomocdlabraciBułgarów,ależejest
czymśnieporównanielepszymod...pokoju.Bopokój–poucza
Dostojewski–wbrew„burżuazyjnemukatechizmowi”rodzi
tchórzostwo,okrucieństwo,„otłuszczonyegoizm”,„rozpustę
icynizm”(25,101)orazpodobneimzwyrodnieniafizyczne
imoralne.Pisarzwprawdziedeklaratywnieodróżniawojnyzaborcze
odsprawiedliwych,alesednorzeczytkwiwtym,iżRosja„zeswej
istoty”niemożetoczyćwojenniesprawiedliwych[85].
Zobcychźródeł.Paradoksmegalomańskichpoglądów
owyższościRosjinadEuropąpolegałnatym,iżteoriataniebyła
oryginalnymrosyjskimpomysłem,leczadaptacjąmyśli
konserwatywnychniemieckichromantyków.Zwróconodość
wcześnieuwagę,iżowo„spełnisię”jestpodszytepomysłami
ziemskimi,niezaśniebieskimi,żejestnadmierniespolityzowane
i„zruszczone”[86],apodrugie,jakwszystkieideeorodowodzie
słowianofilskim,stanowieklektycznyzlepekidei„importowanych”.
JednymzpierwszychuważnychikrytycznychczytelnikówBraci
KaramazowbyłzwiązanyzOptinąKonstantyLeontiew.Bronił
onortodoksyjnejwersjiprawosławia,literyEwangelii,pojmując
chrześcijaństwojakoreligiępesymizmu,stwarzającąwprawdzie
perspektywężyciaszczęśliwego,aletylkowwymiarze
transcendentnym,pośmierci.„Padółpłaczu”traktujedosłownie,
przypominając,iżzłojestintegralnączęściążyciadoczesnego[87].
WhistorycznymoptymizmieDostojewskiegoLeontiew
dostrzegałodstępstwoodwizjiewangelicznej,uznającnatej
podstawiechrześcijaństwoautoraBraciKaramazow(równieżLwa
Tołstoja)za„zbytróżowe”,natomiastwhasłachharmonii
ibraterstwapodejrzewałwpływyzachodniegodemokratyzmu
ihumanizmu.
