Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iżzawszeonoistniało.Zachodzitylkokoniecznośćpropagandowej
obróbki,tłumaczenia,żetodlajegodobra[66].
I„stotysięcycierpiętników...”.Kardynałuważasię
zawytrawnegoznawcęludzkiejnatury,widzącegojejmożliwości
iograniczenia.Jestprzekonany,iżczłowieknieudźwignieciężaru
odpowiedzialnościwyboru.Botoistotasłaba,podłaiinfantylna,
jakżewięcmożewytrwaćwsytuacjiniejednoznacznej,rozstrzygać
dylematy,wybieraćmiędzyDobremaZłem.Pozatympozostaje
jeszczekardynalnepytanie,przekraczającejegomożliwości,
boprzecież„tajemnicaludzkiegoistnienianiejestwtym,abytylko
żyć,leczwtym,pocożyć”(V,5).Zgłębienietejtajemnicy
przerastamożliwościczłowieka,ponieważwymagatosiły
wewnętrznej.Jednakdla„tysięcymilionówszczęśliwych
niemowląt”nadejdziepomoczestrony„stutysięcycierpiętników”,
dobrowolniebiorącychnaswebarkibrzemiępoznania,wyboru
idecyzji.
Odpowiedziąnapytaniaosensżyciabędziejednaktylkojego
imitacja,zamiastautentycznychcudów–„cudaznachorskie”,
„babskieczary”.„Wspólnezgodnemrowisko”,pseudobunt,
umiejętnieodgrywanyteatrsmutku,radościigrzechu,zaspokajanie
słabostek,schlebianiepróżnościomzacenęodebraniatym
„niemowlętom”ichpraw.
„On,milczącwciąż...”.Pozornietrudnedozrozumieniajest
milczenieChrystusa.DlaczegonieodpowiadaInkwizytorowi,nie
kwestionujejegopesymizmunatematludzkiejnaturyiwszystkich
jegokłamstw?[67]Jesttorezultatstrategiiartystycznejpisarza.Zło
uDostojewskiegojestzawszeelokwentne,prawda–dyskretna,
rozum–wielosłowny,serce–milczące.Sytuacjatypowatostosunki
międzySoniąaRaskolnikowemwZbrodniikarze.Onaniejest
wstanieprzekonaćgoargumentacjąlogiczną,leczmimooczywistej
nierównościintelektualnejbohaterównikomuniewydajesię
nieprawdopodobieństwem,iżtobyłystudentuprostytutkiposzukuje
ratunku.„Zmartwychwstanie”Raskolnikowanakatordzeodbywa
sięrównieżprzyminimumsłów,gdyżtajemnicatoniewyrażalna.
DostojewskirealizujePascalowski„porządekserca”(„ordre
ducoeur”),przypominającbezsilnośćrozumuwobecprawdy,
dostępnejtylkopoznaniuintuicyjnemu[68].
Inkwizytortonieposzukiwaczprawdy,leczsuperman
przekonanyowłasnejomnipotencjiintelektualnej,znającydobrze
