Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wgorączce.Niedlatego,iżbymniewierzyłwto,conapisałem,leczzawsze
dręczymniewątpliwość:jaktozostanieprzyjęte,czyktośzechcezrozumieć
sensproblemuiczyniewyjdziewięcejzłaniżdobraztego,iżopublikowałem
mojenajskrytszeprzekonania(30–I,209).
Nigdyniewyzbyłsięwątpliwości,czyjestwstaniedobitnie
wyrazićswojeprzekonania.Wciąguostatnichtrzechlatżycia
niepokoiłsię,czymyśli,którepowierzyłZosimielubAloszy,dotrą
doczytelników,czywichodbiorzeniezatracisięsensszamotaniny
MitilubtragicznychzwątpieńIwana.Zakilkadziesiątlatwielu
zwolennikówzdobędzieteoriapolifonicznejinterpretacjijego
powieści,opartanatezie,iżwszystkiebudowanesąnazasadzie
wielogłosu,żebrakwnichostatecznegowerdyktuideowego,gdyż
strukturaartystycznauprawniapluralizmspojrzeńiodczytań.
Zpewnościąnietakibyłzamiarartystycznyautora,jegopostawa
bowiembyławybitnieperswazyjnaimonologiczna.Zpasjądążył
douzasadnieniajednejprawdy,leczmateriaartystycznajegodzieła
orazinformacyjnawielokanałowośćkwestionowałyjednoznaczność.
Mimoiżksięgaszóstaniebyławstaniezrównoważyćwrażenia,
jakiewywoływałaksięgapiąta,jednakgłosautorabyłłatwo
słyszalny.Szczególniewpartiachpublicystycznych,wyłączonych
zesferykontrowersjiideowej.Niktprzecieżzczytelnikówniemógł
miećwątpliwości,jakiejeststanowiskoautorapowieściwkwestiach
prawosławiaczyperspektywRosji.Byłoonopowtórkąpoglądów
wielokrotniegłoszonychwpoprzednichwypowiedziach
publicystycznychczyartystycznych.
Wiedział,iżprzełamujerosyjskąiświatowątradycjęliteracką,
żezasadniczoróżnisięodTurgieniewaczyTołstoja,proponując
nowąformułęludzkiegolosu.Łączyłrealizmartystycznywsensie,
jakibyłwówczaswkrytyceakceptowany,zespecyficzną
„fantastyką”,októrejmówiłwautokomentarzachdoswej
twórczości.Byłtowięc„realizmwnajwyższymsensie”,
demonstrowanie„wszystkichgłębiludzkiejduszy”orazswoisty
„realizmprognostyczny”,czylipróbaprzewidywaniaprzyszłości.
JeśliBiesybyłypowieścią-ostrzeżeniem,utopiąnegatywną,
topowieśćBraciaKaramazowwintencjiautorskiejmiałastaćsię
natchnionymproroctwem,zapowiedziątejdrogiprzezmękę,jaką
musiprzejśćwspółczesnepokolenieRosjan,byodnaleźćwłasne
miejsce.Ztegoimponującegozamierzeniapozostałoniewiele,
